این موضوع : پدیده گرد و غبار
و آلودگی هوا
طی حدود ده سال گذشته تهديدی
جديد و آنی از آن سوی مرزهای غربی ايران شروع شده که در خارج از منطقه چندان شناخته
شده نيست و عامل آن ذرات کوچک گرد و خاک و غبار می باشد. گرد و غبار یا ریزگرد توده‌ای
از ذرات جامد ریز غبار و گاه دود و … است که در جو پخش شده و دید افقی را میان ۱ تا
۲ کیلومتر محدود می‌کند و برای بیماران تنفسی بسیار زیان‌آور است.
سرچشمه اصلی ریزگرد در ایران جریان‌های خشک هوا و نا پایداری جوی در صحراهای عربستان،
عراق، کویت، اردن و سوریه و حتی بخشی از صحرای آفریقا و نیز عدم توجه به محیط زیست و بیابان‌زدایی در عراق می
باشد که باعث خشک‌شدن بسیاری از باتلاق‌های عراق و ایجاد نواحی غبارساز شده‌است. در
گذشته سه کشور ایران، عراق، و عربستان به‌صورت مشترک هزینه‌های مالچ‌پاشی این زمین‌ها
را تأمین می‌کردند و تمام زمین‌ها در فصل خاصی از سال مالچ‌پاشی می‌شدند. مالچ نوعی
فراورده چسبنده نفتی است که برای تثبیت شن‌های روان در بیابان‌ها استفاده می‌شود. جنگ
عراق و تغییر رویه این دولت‌ها در دهه ۲۰۰۰ میلادی سبب فراموشی این کار، و در نتیجه
افزایش ریزگرد در خوزستان، غرب ایران، و سرانجام تقریباً در سراسر ایران شد. در چند مورد وقوع طوفان در سال 1393 ، بیشترین میزان
ریزگرد در سه دهه اخیر وارد ایران شد و ترکیب این غبار با آلاینده‌های شهری ریزگردهای
خطرناکی را تولید کرد که صدها شهروند را به ویژه در اهواز و سایر شهرهای استان خوزستان
راهی بیمارستان ها و مراکز درمانی نمود.
علاوه بر
عوامل تاثیر گذار با منشأ خارجی، خشکسالی، کاهش بارندگی و میزان رطوبت هوا، فقدان پوشش
گیاهی مناسب، تخریب مناطق جنگلی و مراتع کشور ، بهره برداری بی رویه و روز افزون از
منابع آب زیر زمینی و کاهش میزان رطوبت خاک ها و خشک شدن تالاب ها در کشور باعث تشدید
این پدیده در ایران شده بطوریکه حتی استان هایی نظیر سیستان و بلوچستان و کرمان نیز
با این مشکل دست به گریبان هستند. در شرایط
فعلی بیش از 20 استان به ویژه استان های غرب و جنوب غرب کشور بطور جدی با این پدیده درگیر می باشند که در برخی از موارد دامنه گسترده ای
از کشور حتی تا دامنه های جنوبی رشته کوه البرز و شهر تهران را هم تحت تاثیر قرار می
دهد.
تغییرات آب و هوایی
گازهای دی اکسید کربن، گاز
طبیعی (متان)، اکسید ازت، انواع فریون (CFC ها)، ازن و بخار آب
از جمله گازهای گلخانه ای می باشند که می توانند تا مدت زیادی حرارت را در خود نگه
دارند. امروزه افزایش بی رویه و بیش از حد این گازها در جو زمین باعث بالا رفتن دمای
هوای زمین و اقیانوس ها شده که الگوهای طبیعی گردش آب و هوا را در پی داشته است. در
صورتیکه آب و هوا تغییر کند آب و هوای جایی مثل شهرکرد که هوای سرد و کوهستانی دارد،
گرمتر می شود و یا هوای شهری مانند بندر عباس گرم و خشک تر می شود. امروزه به شکل کاملا محسوسی این گرم شدن دما از طریق افزایش
تعداد روزهای گرم سال و نیز میزان اعتراض ها و شکایات مردم در خصوص گرم و خشک تر شدن
هوا در تابستان ها و زمستان ها و همچنین میزان
کاهش بارندگی ها خصوصا بارش برف در نقاط مختلف
کشور قابل درک است. افزایش دمای زمین منابع آب شیرین، منابع غذایی و کشاورزی را تحت
تاثیر قرار می دهد. مقدار آب دریاها در اثر ذوب شدن یخ های قطبی افزایش یافته و سطح
آب های آزاد ممکن است طی سال های آینده از چند سانتی متر تا حداکثر یک متر بالا بیاید.
در اینصورت زندگی مردم ساحل نشین و نیز سرمایه
گذاری های صورت گرفته در سواحل و جزایر آسیب دیده و به زیر آب خواهد رفت. بر اساس برسی
های صورت گرفته درجه حرارت متوسط کشور در مقایسه با سال های گذشته 1/1 درجه سانتیگراد
افزایش پیدا کرده که به تبخیر بیشتر آب و کاهش منابع در دسترس منجر شده است.
مهمترین
عامل افزایش دمای کره زمین در سال های گذشته بر اثر افزایش میزان گاز دی اکسید کربن
ناشی از فعالیت های انسانی بوده است، فعالیت هایی چون صنایع و کارخانجات،استخراج و
پالایش نفت و گاز، استفاده از سوخت های فسیلی(زغال
سنگ، نفت و گاز) برای تولید انرژی در نیروگاه ها و نیز حمل و نقل، تخریب و نابودی جنگل ها. انستیتو جهانی منابع طبیعی به تازگی (در سال
2015) آماری را منتشر کرده است که براساس آن کشورهایی که بالاترین میزان تولید گازهای
گلخانه‌ای را دارند
رتبه‌بندی کرده است و بر اساس آن ایران در مقام دهم است و با تولید 1.65 درصد
کل گازهای گلخانه‌ای جهان، سالانه 715 میلیون تن دی اکسیدکربن تولید می‌کند. ولی اینکه
فقط در میان 10 کشور اول جهانیم خود مسأله اصلی نیست، مسأله اصلی اینجاست که چطور با
جمعیت کمتر، صنایع ضعیف تر و تولید کمتر، ما این رتبه را کسب کرده‌ایم زیرا که تمام
کشورهایی که در صدر این فهرست قرار دارند (یعنی چین، آمریکا، اتحادیه اروپا، هند، روسیه، ژاپن، آلمان، کانادا،
بریتانیا و کره جنوبی) همه جزو کشورهایی هستند با صنایع بزرگ، اغلب با جمعیت بالاتر
از ما و میزان تولید بسیار بالاتر از ما !!!
بارش باران های اسیدی
یکی از جدی ترین مشکلات
محیط زیستی که امروزه بسیاری از مناطق دنیا با آن روبرو هستند، باران اسیدی است که
به نزولات آسمانی اطلاق می شود که قدرت اسیدی
آن بطور قابل توجهی بیش از باران طبیعی است. آلاینده هایی نظیر اکسیدهای کربن،گوگرد و ازت که به واسطه حمل ونقل،
نیروگاه ها، صنایع، سوزاندن زباله ها و موارد دیگر سالانه میلیون ها تن از آنها وارد
جو می شود، با بخار آب واکنش داده و تولید اسید می نماید. باران های اسیدی بر سلامتی انسان ها تاثیر گذار
بوده و نیز سبب آلودگی منابع آبی، کاهش حاصلخیزی خاک، آسیب به گیاهان و مزارع و باغات،
خسارت به آبزیان و مراکز پرورش و تولید ماهی، تخریب اموال و ساختمان ها و... می شود.
تخریب لایه ازن
یکی از
مسائلی که در سال های اخیر نگرانی هایی را ایجاد نمود مشکل کاهش ضخامت لایه ازن و ایجاد
حفره در آن می باشد. لایه ازن لایه محافظ حساسی از گاز طبیعی ازن (O3) است که در
فاصله 16 تا 48 کیلومتری از سطح زمین قرار گرفته و همانند صافی، کره زمین را در برابر
اثرات مخرب امواج ماورای بنفش نور خورشید محافظت می کند. تابش فرابنفش موجب بروز سرطان
پوست و ضایعات پوستی و چشمی در انسان می شود و به گیاهان نیز صدمه می زند. هرگاه از
مقدار لایه ازن 10 درصد کم شود، مقدار تابشی که به سطح زمین می رسد تا 20 درصد افزایش
می یابد. ترکیبات فلوئورو کربن ها (CFC ها) عامل اصلی از بین
بردن لایه ازن می باشند. از این ترکیبات بطور گسترده در دستگاه های سرد کننده و سیستم
های خنک کننده ، ضد عفونی کردن و نگهداری مواد غذایی در رتبه‌بندی کرده است و بر اساس آن ایران در مقام دهم است و با تولید 1.65 درصد
کل گازهای گلخانه‌ای جهان، سالانه 715 میلیون تن دی اکسیدکربن تولید می‌کند. ولی اینکه
فقط در میان 10 کشور اول جهانیم خود مسأله اصلی نیست، مسأله اصلی اینجاست که چطور با
جمعیت کمتر، صنایع ضعیف تر و تولید کمتر، ما این رتبه را کسب کرده‌ایم زیرا که تمام
کشورهایی که در صدر این فهرست قرار دارند (یعنی چین، آمریکا، اتحادیه اروپا، هند، روسیه، ژاپن، آلمان، کانادا،
بریتانیا و کره جنوبی) همه جزو کشورهایی هستند با صنایع بزرگ، اغلب با جمعیت بالاتر
از ما و میزان تولید بسیار بالاتر از ما !!!
بارش باران های اسیدی
یکی از جدی ترین مشکلات
محیط زیستی که امروزه بسیاری از مناطق دنیا با آن روبرو هستند، باران اسیدی است که
به نزولات آسمانی اطلاق می شود که قدرت اسیدی
آن بطور قابل توجهی بیش از باران طبیعی است. آلاینده هایی نظیر اکسیدهای کربن،گوگرد و ازت که به واسطه حمل ونقل،
نیروگاه ها، صنایع، سوزاندن زباله ها و موارد دیگر سالانه میلیون ها تن از آنها وارد
جو می شود، با بخار آب واکنش داده و تولید اسید می نماید. باران های اسیدی بر سلامتی انسان ها تاثیر گذار
بوده و نیز سبب آلودگی منابع آبی، کاهش حاصلخیزی خاک، آسیب به گیاهان و مزارع و باغات،
خسارت به آبزیان و مراکز پرورش و تولید ماهی، تخریب اموال و ساختمان ها و... می شود.
تخریب لایه ازن
یکی از مسائلی که در سال های اخیر نگرانی هایی را ایجاد نمود مشکل کاهش ضخامت لایه
ازن و ایجاد حفره در آن می باشد. لایه ازن لایه محافظ حساسی از گاز طبیعی ازن (O3) است که در فاصله 16 تا 48 کیلومتری
از سطح زمین قرار گرفته و همانند صافی، کره زمین را در برابر اثرات مخرب امواج ماورای
بنفش نور خورشید محافظت می کند. تابش فرابنفش موجب بروز سرطان پوست و ضایعات پوستی
و چشمی در انسان می شود و به گیاهان نیز صدمه می زند. هرگاه از مقدار لایه ازن 10 درصد
کم شود، مقدار تابشی که به سطح زمین می رسد تا 20 درصد افزایش می یابد. ترکیبات فلوئورو
کربن ها (CFC ها) عامل اصلی از بین بردن لایه ازن می باشند. از این
ترکیبات بطور گسترده در دستگاه های سرد کننده و سیستم های خنک کننده ، ضد عفونی کردن
و نگهداری مواد غذایی در بخش کشاورزی و نیز افشانه ها (اسپری ها) استفاده می شده که
تلاش می شود به جای این ترکیبات هر چه بیشتر استفاده از مواد جایگزین که بر لایه ازن
بی تاثیر می باشند (مواد دوستدار ازن) مورد توجه قرار گیرد.
آلودگی صوتی
سر و صدا یا آلودگی صوتی
به صدای ناخواسته که موجب برهم زدن آرامش در زمان استراحت و یا تمرکز افراد در حین
انجام کار می شود، اطلاق می گردد که میزان آن با واحد دسی بل سنجیده می شود. صداهای
با شدت بیش از 60 دسی بل برای انسان آزار دهنده و نامطبوع هستند و صداهای بیش از
120 دسی بل باعث اختلال و آسیب در اندام های شنوایی شده و در صورت افزایش و یا تداوم
می تواند منجر به کری موقتی یا دائم در انسان شود. همچنین سر و صدا می تواند علاوه
بر اختلالات شنوایی باعث خستگی، برهم خوردن تمرکز، حواس پرتی، استرس، اختلالات خواب،
اختلالات عصبی، اختلالات سیستم گوارشی و سوء هاضمه و افزایش ضربان قلب و فشار خون شود.
امروزه اغلب شهرهای کشور با مشکل آلودگی صوتی مواجه می باشند که ناشی از تردد خودروهای
قدیمی و فرسوده، ترافیک شهری، تردد شبانه خودروهای
سنگین، تردد موتور سیکلت، ایجاد بزرگراه های غیر استاندارد در شهرها و در مجاورت منازل
مسکونی و ادارات، وجود فرودگاه و راه آهن در
محیط های مسکونی، انجام فعالیت های ساختمانی و عمرانی، مشاغلی چون آهنگری ،
صافکاری ، نجاری، تجهیزات و دستگاه های موجود در محیط های کار و زندگی و... می باشد.
آلودگی امواج
امواج الکترومغناطیس گونه ای از انرژی تشعشعی
است که دارای طیف بسیار گسترده ای است و از امواج با فرکانس 10 هرتز شروع شده و به امواج کیهانی با فرکانس 1021 هرتز
ختم می گردد. امواج مایکروویو هم طیفی از امواج الکترومغناطیس هستند که محدوده فرکانسی
آنها 300 مگا هرتز تا 300 گیگا هرتز می باشند. امروزه
در شهرهای کشور به دلایل مختلف میزان این امواج به شدت افزایش یافته است. مهمترین منابع
ایجاد آلودگی امواج در کشور عبارتست از ؛ استفاده از تلفن های همراه غیر استاندارد
که بصورت قاچاق وارد کشور می شود، آنتن های
سیستم های مخابراتی و تلفن همراه (بی تی اس)، سیستم های اینترنت وایمکس، خطوط انتقال
برق (دکل های برق فشار قوی)، فرستنده های امواج
رادیویی، تجهیزات مخابراتی بی سیم، تجهیزات الکترونیکی بی سیم (وایرلس)، سیستم های
رادار، پارازیت ها، مایکروفرها و لوازم و تجهیزات برقی همچون رایانه ، دستگاه های کپی و... .
بررسی‌ها نشان می دهد كه استفاده از تلفن همراه و تشعشعات ناشی از امواج الکترومغناطیس
خطرات فراوانی دارد و سلامتی انسان را با مخاطرات جدی مواجه می کند ؛ خطر افزایش فعالیت
مغز را در طی ساعات اولیه خواب دو برابرمی كند ، احتمال ابتلا به سرطان های خون و مغز
و ایجاد تومورهای مغزی (درسمتی كه بیشتر از تلفن همراه استفاده می شود) زیادتر می شود، به اعصاب دور گوش آسیب های جدی وارد می شود و تومورهای اعصاب شنوایی در استفاده كنند
گان از تلفن همراه حدود سه برابر افزایش می یابد .همچنین در زنان باردار باعث به خطر
افتادن سلامت جنین و سقط جنین شده و نیز در کودکان خطر ابتلا به صرع، کاهش حافظه، اختلالات
خواب را افزایش می دهد.
برخی راهکارها برای بهبود وضعیت موجود
1- کنترل وسایل نقلیه
• توسعه کمی و کیفی ناوگان
حمل و نقل عمومی در شهرها
• تشویق به استفاده از
وسایل نقلیه عمومی به جای خودرو شخصی
• از رده خارج نمودن خودروهای
قدیمی و فرسوده
• کنترل و کاهش ترافیک
در شهر ها
• جلوگیری از تردد خودروهای
دارای نقص فنی و آلاینده
• معاینه فنی منظم خودروها
از لحاظ کنترل انتشار آلاینده ها
• ارتقای کیفیت سوخت های
تولیدی و یا وارداتی مطابق با استانداردهای معتبر و روز دنیا
• گاز سوز نمودن خودروها
• سرمایه گذاری در تولید
و ترویج خودروهای هیبریدی (برقی) و سازگار با محیط زیست
• بهبود کیفیت خودروهای
تولیدی در داخل کشور از لحاظ نصب تجهیزات کاهنده آلاینده ها و نیز کاهش مصرف سوخت مطابق
با استانداردهای معتبر و روز دنیا و یا جایگزین نمودن تولید و یا وارادات خودروهای
ارزان قیمت با کیفیت و فناوری روز دنیا به جای خودرو های تولید شده در کشور که آلاینده
محیط زیست می باشند.
2- کنترل صنایع
• تغییر سوخت مورد استفاده
در صنایع و استفاده از گاز طبیعی
• رعایت ملاحظات محیط
زیستی در احداث شهرک های صنعتی و کارخانجات جدید
• تهییه گزارش ارزیابی
اثرات زیست محیطی برای اجرای طرح ها و پروژه های صنعتی و عمرانی جدید
• استفاده از سیستم های
کنترل و نظارت لحظه ای و هوشمند (آنلاین) آلاینده ها در صنایع
• اصلاح فرآیندها و عملیات
تولید در صنایع در جهت کاهش آلاینده ها و نیز مصرف انرژی
• نصب تجهیزات کاهنده
آلاینده های هوا
• به روز نمودن فناوری
ها و دستگاه ها و تجهیزات بکار رفته در کارخانجات
3- آموزش و جلب مشارکت مردم
4- توسعه فضاهای سبز
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر